De menselijke maat in schoonmaak
‘Ik zit in het ledenbestuur, dus ik beslis mee over salaris, inkopen, teamuitjes. We hebben inzicht in de financiën en dus kunnen we zelf zien wat slim is.’ Aldus Cheryl, schoonmaakster van beroep en net als haar collega’s directeur bij werknemerscoöperatie Schoongewoon. Groeien vanuit solidariteit en zelfredzaamheid met een vernieuwend organisatiemodel: Schoongewoon zet de schoonmaakbranche op zijn kop en heeft succes.
Tekst: Anke Wiersma
5 Schoongewoon lange versie from punkmedia on Vimeo.
Alles bij Schoongewoon wordt eenvoudig gehouden. Schoonmakers overleggen zelf met klanten en collega’s over de manier van werken en bepalen zelf met welke middelen ze willen werken. Ze worden gefaciliteerd door een coöperatieleider, die voor nieuwe opdrachten zorgt, de sociale cohesie stimuleert en de administratie doet. ‘Ik kom weer vrolijk thuis na mijn werk. Ik ben hier meer mezelf geworden en voel me vrijer nu ik alles zelf kan oplossen. Ik werk met veel meer plezier.’ Aldus Cheryl, die blij is met het vernieuwende organisatiemodel.
‘Het verbeteren van de wereld begint niet in Den Haag, maar bij jezelf. Want een goed voorbeeld doet goed volgen. Dus zijn we dit maar gaan doen,’ aldus Remmelt Schuuring, oprichter van Schoongewoon. Voorheen was hij directeur van een groot schoonmaakbedrijf, maar nog niet lang geleden heeft hij zijn hele leven volledig op zijn kop gezet. Geïnspireerd door het wonderbaarlijke verhaal van Mondragón in Baskenland (een uitzending van VPRO’s Tegenlicht in maart 2012), waar het overgrote deel van de bevolking lid is van coöperaties en het goed heeft, richtte Schuuring de eerste werknemerscoöperatie van Nederland op. Solidariteit en zelfredzaamheid werden de uitgangspunten. In een wereld waar velen meer nemen dan ze nodig hebben, wil hij laten zien dat je door delen en het elkaar gunnen allemaal genoeg hebt.
Geld-denken
Na een jarenlange persoonlijke crisis concludeerde Schuuring dat het vooral het ‘geld-denken’ in onze Westerse economie is die alle groei in de breedste zin des woords kapot maakt. ‘Alles draait om geld en macht en dat wordt nog eens extra verziekt door een woud van regels en procedures,’ aldus de scherpe Schuuring. Hij besluit niet de politiek in te gaan, maar het zelf anders te gaan doen. Hij onderzoekt hoe het dorp Modragón te werk ging en richt Schoongewoon op. Hij merkt dat het niet simpel is om alles eenvoudig te houden, maar weigert om complexe cao’s en vakbonden toe te laten. Hij organiseert het liever zelf.
Schoongewoon is een coöperatie met een winstoogmerk, maar de winst gaat honderd procent terug in het bedrijf en naar de mensen die er werken. De omzet wordt eerlijk verdeeld onder de leden. Ook Schuuring stuurt gewoon een factuur in en krijgt hetzelfde betaald als de overige leden. Als hij uit de coöperatie stapt, kan hij net als ieder ander geen aandelen of geld meenemen.
Er is een maximum gesteld aan de omzet: negen ton. Komt de coöperatie daar boven, dan moet er een nieuwe coöperatie worden opgericht. Groter worden ze niet, want dan moet er een hiërarchie komen en komt er meer overhead. Er mogen maximaal dertig mensen werkzaam zijn in een unit, anders gaat het ten koste van de sociale cohesie. Het zorgen voor elkaar (solidariteit) staat centraal en dan moet je elkaar en elkaars situatie kennen en snappen. Daar investeren ze bij Schoongewoon flink in, want ze begrijpen dat de gunfactor gevoed wordt door begrip voor elkaar. Het is dan ook de taak van een unitleider om daar aandacht voor te hebben en tijd voor te maken.
Achter de verschillende units zit een social entreprise oftewel sociale onderneming, waarin de belangen van alle leden worden bewaakt. De sociale onderneming draait op een bijdrage van iedere unit en zorgt voor naamsbekendheid, bekendheid voor de formule en voor de sociale structuur. Zo zijn de leden nu aan het sparen voor een boerderij in Zuid Frankrijk waar alle leden tegen gereduceerd tarief op vakantie kunnen.
DNA
De werknemerscoöperatie gaat over verantwoordelijkheid kunnen nemen en willen nemen, over solidariteit en zelfredzaamheid. De coöperatie telt 25 tot dertig schoonmakers en een unitleider. Schoongewoon heeft niet alleen de verantwoordelijkheid voor het inhoudelijke werk bij de schoonmakers gelegd, maar stelt ze ook in staat om mee te kunnen denken over de financiële gezondheid van het bedrijf door ze inzicht te geven in de financiële situatie. Een belangrijke voorwaarde om op elkaar te kunnen rekenen, is dat mensen ook verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen vitaliteit.
Schoongewoon kent een ziekteverzuim van nul procent. In de schoonmaakbranche is twaalf procent de standaard. ‘Hier belt niemand af omdat ze hoofdpijn of geen zin hebben, het is hun eigen bedrijf. Natuurlijk gaat er wel eens iemand door zijn rug, maar dan helpen we diegene door het werk over te nemen, we melden hem of haar niet ziek. We helpen hem of haar weer op de been. We investeren veel in preventie en in de vitaliteit van onze collega’s.’ Schuuring vertelt dat de leden een deel van de omzet reserveren om voor elkaar te kunnen zorgen, een soort eigen broodfonds. Hij gelooft niet langer in vakbonden, cao’s en verplichte lidmaatschappen. Hij regelt het zelf wel: doen is het nieuwe denken.
En ze groeien…
Het is een idealistisch concept dat ‘gewoon’ werkt. Anderhalf jaar na de oprichting zijn er vier lokale coöperaties opgericht en twee in de maak. De groei wordt echter breder gedefinieerd dan omzet, FTE’s en het aantal lokale coöperaties. De groei zit ook in het weer ‘mens kunnen zijn’ in het bedrijf. ‘Wil je zelfredzaamheid en solidariteit terugbrengen in de schoonmaakbranche, dan vraagt het om weer zelf te kunnen nadenken. Dat zijn we met z’n allen nogal verleerd,’ zegt Schuuring, die zijn collega’s helpt en coacht om weer verantwoordelijkheid te kunnen nemen over hun leven.
Hij geeft zo vorm aan een nieuwe economie waarin het leveren van relevante toegevoegde waarde weer centraal staat en mensen weer hun vak zelfstandig en met plezier kunnen uitoefenen. En daarmee aan een vitale arbeidsmarkt waar zelfredzaamheid (eigenaar van je eigen loopbaan) de basis is.
Bedrijf? Schoongewoon
Waar? Verschillende coöperaties in het land
Activiteit? Schoonmaak
Wat? Coöperatie
Web www.schoongewoon.com