Managementteam heft zichzelf op
Een managementteam dat zichzelf opheft: dat zie je niet zoveel. Bij Effectory deden ze het, tot grote tevredenheid van medewerkers én management. ‘De medewerkers vinden het geweldig. Voor het MT was het in het begin wel even wennen, maar het is ook wel weer heel bevrijdend.’
Tekst: Thom Verheggen en Moniek Berende
Effectory slimste bedrijf van Nederland 2013 from punkmedia on Vimeo.
Bijna was Effectory, dat de tevredenheid en betrokkenheid van medewerkers in organisaties onderzoekt, een gewoon bedrijf geworden. Een bedrijf zoals alle anderen, met een directie, een managementteam en afdelingen met aan het hoofd daarvan een manager. Het bureau dat Arne Barends en Guido Heezen in 1996 hadden opgericht, was in de jaren flink gegroeid naar ruim honderdtien medewerkers in 2012 toen de roep om een extra managementlaag klonk. ‘Dat gaan we dus niet doen,’ riep het managementteam daarop in koor. Heezen: ‘Want we zien in onze eigen onderzoeken dat hoe meer lagen een organisatie krijgt, hoe trager hij wordt. Hoe minder alert hij reageert op veranderingen in de markt, hoe minder betrokken medewerkers zijn, hoe minder productiviteit, creativiteit en innovatie er is. Verzin maar iets anders, zeiden we, want een tweede managementlaag komt er echt niet.’
Zo gezegd zo gedaan. Omdat Effectory uit diezelfde onderzoeken concludeerde dat medewerkers best mee willen denken over de organisatie en wat er beter kan en daar ook vaak hele goede ideeën over hebben, werd besloten om het ze dan ook maar gewoon te vragen. Er werd een oproep gedaan aan iedereen om mee te denken over de nieuwe organisatievorm van Effectory. In drie verschillende groepjes gingen achttien vrijwilligers na een korte introductie van het management brainstormen over het toekomstbestendig maken van het bedrijf en daar kwam een opvallend eensluidend geluid uit naar voren: de organisatie zou niet functioneel, maar vooral klantgericht moeten worden ingericht. En dat betekende dat er beter in zelfsturende teams gewerkt kon worden en dat het management eigenlijk overbodig was. Heezen: ‘Dat kwam natuurlijk niet helemaal onverwacht, maar het was toch ook wel even slikken voor ons. We zijn toen met het hele managementteam, acht mensen sterk, een avond gaan zitten en hebben toen het vind ik zelf wel moedige besluit genomen om onszelf op te heffen. We kunnen niet negeren wat de medewerkers zeggen, zeiden we tegen elkaar, we moeten het gewoon durven. Dat was heel spannend. Het was eigenlijk één groot experiment, maar we zijn heel blij dat we het gedaan hebben.’
Missie
Volgens Heezen is tachtig procent van de effecten van het experiment positief, en twintig negatief. ‘Dus eigenlijk kun je zeggen dat het zeer geslaagd is. De medewerkers vinden het geweldig. Ze komen nu met veel meer en veel slimmere dingen dan we zelf ooit hadden kunnen bedenken. Hun bevlogenheid is absoluut toegenomen en dat heeft onder meer effect op de klanttevredenheid: die is van 8,4 naar 8,9 gegaan. Voor het management was het in het begin wel even wennen. Maar het was ook bevrijdend, want wij konden onze specialistenrol weer oppakken. Bovendien zie je dan natuurlijk leiderschap ontstaan; anderen zijn opgestaan en hebben de rol van leider opgepakt, sommigen van wie je het helemaal niet had verwacht.’
Zelf is Heezen zich nog meer dan voorheen gaan bezighouden met het uitdragen van het verhaal en de missie van Effectory. ‘Wij willen een bijdrage leveren aan goed werkgeverschap,’ somt hij op. ‘Wij willen organisaties helpen de organisatie zo in te richten dat er een plezierig werkklimaat ontstaat dat goed is voor mensen en voor de organisatie. Want dat is wat we zien in onze onderzoeken: organisaties die met sociale innovatie bezig zijn, zijn productiever, winstgevender, innovatiever. Al die dingen waar werkgevers en politici van dromen. Daar willen wij graag een bijdrage aan leveren.’ Het is belangrijk voor organisaties om een maatschappelijke missie te hebben, meent Heezen. ‘Als je die missie in alles leeft, als je zelf ook het goede voorbeeld geeft, dan ga je het ademen. Dan zetten mensen zich graag in, en gaan veel dingen gewoon goed.’
Middelmaat
Maar natuurlijk gaat er ook wel eens wat mis. ‘Een van de problemen waar we tegenaan lopen is het gevoel van waardering. Er is nu geen manager meer die je af en toe een schouderklopje geeft. Daar moeten we dus veel bewuster aan gaan werken, elkaar af en toe een complimentje geven.’ Daarnaast zitten er volgens Heezen nog wat inefficiënties in het systeem. ‘Bijvoorbeeld: wie heeft de sleutel tot de klant? En hoe zorgen we ervoor dat iedereen daar toegang toe heeft?’ Ander punt: hoe zorg je ervoor dat iedereen ook vanuit het organisatiebelang denkt, en niet alleen aan het eigenbelang of het belang van het eigen team? ‘Vroeger deden Arne en ik dat voornamelijk: wij kijken eerst naar de organisatie, dan naar de teams en dan naar het persoonlijke belang. Logisch, want wij zijn nog steeds eigenaar. Vanuit de medewerkers is dat minder logisch. Dus daar moeten we nog een vorm voor vinden.’
Maar de grootste zorg van Heezen betreft het gevaar van middelmaat: ‘Hoe blijf je kritisch op elkaar? Hoe ga je om met een niet-functionerende medewerker? Het gevaar is dat iedereen lief voor elkaar wil zijn, want je werkt tenslotte samen. Maar soms moet je wat duidelijker zijn en eventueel ook afscheid van elkaar nemen. We zijn nog aan het kijken hoe we hier in de toekomst het beste mee om kunnen gaan.’
Maar goed, dat zijn details in een ontwikkelingsproces dat door het overgrote deel van het personeel als buitengewoon positief wordt ervaren. Effectory heeft, het is tenslotte een onderzoeksbureau, alle medewerkers gevraagd of ze terug zouden willen naar de oude situatie. En wat bleek? ‘Slechts één iemand wilde wel weer terug! Op de honderdtien, dat is nog geen één procent. Diegene wilde graag meer duidelijkheid over wat er van haar verwacht werd. Het voelt in die zin ook nog allemaal een beetje experimenteel, ook al zijn we er al twee jaar mee bezig. Misschien hoort dat ook wel een beetje bij deze manier van organiseren: het is waarschijnlijk nooit helemaal af.’
Bedrijf? Effectory
Waar? Amsterdam
Activiteit? werknemersonderzoek
Wat? Zelforganisatie
Web www.effectory.nl